روشهای اندازه گیری ریسک نقدینگی (محاسبه نسبت های نقدینگی)  

بانک‌ها ممکن است از نسبت‌های متنوعی برای مدیریت نقدینگی خود بهره بگیرند. نکته قابل‌توجه آن است که درباره اکثر نسبت‌ها (به‌جز نسبت‌های تعریف‌شده از سوی کمیته بال) رقم استانداردی وجود نداشته و هر بانکی به تناسب ساختار، ویژگی‌ها و شرایط اقتصادی پیرامون خود، رقم خاصی را به‌عنوان نسبت مطلوب در نظر می‌گیرد.

برخی از مهم‌ترین نسبت‌ها به شرح زیرند:

نسبت تسهیلات به سپرده‌ها

نسبت تمرکز سپرده (100 سپرده‌گذار عمده)

نسبت سپرده‌های دیداری به‌کل سپرده‌ها

نسبت مجموع سپرده‌ها به‌کل بدهی‌ها

نسبت مصارف به منابع

نسبت مطالبات

نسبت تسهیلات بلندمدت به سپرده‌های کوتاه‌مدت

در خصوص نسبت‌های اندازه‌گیری ریسک نقدینگی نکته حائز اهمیت این است که کمیته بال بعد از بحران مالی سال 2007 که از جمله دلایل بروز آن غفلت بانک‌های بحران زده از حفظ نقدینگی موردنیاز جهت ایفای تعهدات غیر منتظره بود، اقدام به تعریف دو نسبت به شرح زیر جهت تقویت قابلیت برگشت‌پذیری وضعیت نقدینگی بانک در صورت وقوع شرایط بحرانی و الزام بانک‌های کشورهای عضو به محاسبه آن‌ها حداقل به‌صورت ماهانه و رعایت حد مورد نظر نمود:

(LCR) نسبت نقدینگی پایدار

هدف از این نسبت حصول اطمینان از این امر است که بانک به اندازه کافی به دارایی‌های نقد شونده باکیفیت دسترسی دارد تا بتواند در شرایط بسیار بحرانی حداکثر تا یک ماه دوام بیاورد. این نسبت برای سال 2015 معادل 60 درصد تعیین گردیده که برای سال 2019 به 100 درصد افزایش داده‌شده است. 

در این نسبت دارایی‌های نقد شونده شامل دارایی‌های درجه‌یک (موجود نقد، موجودی نزد بانک‌ها، اوراق منتشره با تضمین بانک مرکزی)، دارایی‌های درجه دو نوع الف (اوراق منتشره با تضمین سایر بانک‌ها با رتبه بالا) حداکثر 40 درصد و دارایی‌های درجه دو نوع به (اوراق منتشره شرکت‌ها با رتبه اعتباری پایین) حداکثر 15 درصد می‌باشد.

(NSFR) نسبت خالص تأمین مالی با ثبات

این نسبت به جهت افزایش بلندمدت توان انعطاف پذیری بانک‌ها در نحوه تأمین مالی عملیات بانکی با منابع با ثبات تر، محدود نمودن اتکا بیش از حد بر تأمین مالی عمده در شرایط رونق بازار نقدینگی و تشویق به ارزیابی بهتر ریسک نقدینگی کلیه اقلام بالا و زیر خط ترازنامه تعریف شده است.

در مقایسه دو روش اندازه‌گیری ریسک نقدینگی می‌بایست توجه داشت، اگرچه تحلیل نسبت‌های نقدینگی و روند تغییرات آن ساده‌تر بوده لیکن در مقایسه با روش تحلیل شکاف نقدینگی، این روش (به‌جز در مورد دو نسبت تعریف شده کمیته بال) با توجه به در نظر نگرفتن بعد زمان (از حیث چارچوب زمانی نقد شدن دارایی‌ها و یا سررسید شدن بدهی‌ها)، تعهدات زیرخط (از حیث میزان ریسک نقدینگی مترتب)، عدم تفکیک سطح پایدار و ناپایدار سپرده‌ها با استفاده از تحلیل‌های آماری و... به تنهایی ارزیابی دقیقی از وضعیت ریسک نقدینگی بانک‌ها ارائه نخواهد داد.

منبع:
سعید رسایی، رئیس اداره مدیریت ریسک