ضرورت استقرار حسابرسی داخلی از دید نظارت بانکی  

 این موضوع با رخداد بحران مالی جهانی و ورشکستگی شمار بسیاری از بانک‌ها اهمیت صدچندان یافته است. نظارت بانکی اثربخش ازجمله پیش‌شرط‌های اساسی برای پیشگیری از بحران مالی و اطمینان از درستی عملکرد نظام اقتصادی است. هدف اصلی نظارت بانکی حفظ ثبات نظام مالی و افزایش اعتماد به آن از راه کاهش ریسک برای سپرده‌گذاران و دیگر اعتباردهندگان است. ازاین‌رو، نظارت در پی آن است تا اطمینان دهد بانک‌ها و مؤسسات اعتباری به شیوهای ایمن و درست عمل می‌کنند و در رویارویی با ریسک‌های پیش روی خود از سرمایه و ذخایر کافی برخوردارند. بانک مرکزی ج.ا.ا. که به‌موجب بند "ب" ماده‌ی 11 قانون پولی و بانکی کشور (مصوب تیر 1351 ) وظیفه نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری را بر عهده دارد از اواخر دهه‌ی 1370 با بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای نهادها و مجامع حرف‌های و تخصصی رویکرد "نظارت مبتنی بر ریسک" را به‌عنوان رویکرد اصلی در نظارت بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری کشور برگزیده است.

در این راستا، با تجدید ساختار سازمانی حوزه‌ی نظارت بر بانک‌ها و تدوین ضوابط احتیاطی، تعمیق و گسترش ادبیات نوین بانکی در کشور را سرلوحه‌ی فعالیت‌های خود قرار داده است. از مهم‌ترین سازوکارهایی که در ارتباط با نظارت و هدایت اثربخش و کارای سازمان‌ها، به‌ویژه بانک‌ها و نهادهای مالی، مطرح‌شده است مفهوم "کنترل‌های داخلی" است. نظر به اهمیت این موضوع، کمیته‌ی نظارت بانکی بال نیز در بسیاری از اسناد خود استقرار یک نظام توانمند کنترل داخلی را، لازمه‌ی مدیریت اثربخش و کارای بانک‌ها و مؤسسات مالی دانسته است. به‌عنوان‌مثال، مدیریت اثربخش بسیاری از  ریسک‌های بانکی، به‌ویژه ریسک عملیاتی، مستلزم استقرار نظام کنترل داخلی توانمندی است که در همه‌ی وظایف و ارکان بانک جریان داشته باشد.

همچنین، در بررسی نارسایی‌های مربوط به راهبری شرکتی بسیاری از سازمان‌ها نبود یک نظام کنترل داخلی را از مهم‌ترین علل اثرگذار در این رابطه دانسته‌اند. ازاین‌رو، نظام کنترل داخلی همچون بازوی توانمندی است که به کمک آن می‌توان ریسک‌های بانکی را به شیوهای اثربخش مدیریت و از استقرار نظام توانمند راهبری شرکتی اطمینان حاصل کرد. کمیته‌ی نظارت بانکی بال نیز در سپتامبر ١٩٩٨ اقدام به انتشار سندی با عنوان "چارچوبی برای نظام‌های کنترل داخلی در واحدهای بانکی"کرد. کمیته‌ی بال در "نظارت بانکی" مسائل اخیر بانکداری را به‌منظور شناسایی منابع اصلی کاستی‌های کنترل داخلی موردمطالعه قرار داده است. تجزیه‌وتحلیل‌های این کمیته نشان می‌دهد کنترل داخلی ناکافی دلیل اصلی آن زیان‌ها بوده است. درنتیجه‌ی این مطالعه، کمیته‌ی یادشده اهمیت برخورداری از یک مدیریت شایسته و باتجربه و نیز حسابرسی داخلی و حسابرسی مستقل مناسب را برجسته ساخته است و توصیه کرده است نظارت بانکی توجه بیشتر خود را بر تقویت کنترل‌های داخلی و ارزیابی مستمر اثربخشی آن‌ها متمرکزکند.

منبع

Bank for International Settlements, Basel Committee on Banking Supervision, Internal audit in banks and the Supervisor's relationship with auditors: A Survey, August 2002.