تاریخچه و معرفی سیستم ها و کاربردآن ها  

سیر تکامل سیستم های اطلاعات :

1 - پردازش داده ( دوره 1950)

2 - سیستم اطلاعات مدیریت(1960 -مسایل ساختار یافته)

3 - سیستم حمایت از تصمیم(1970 -مسایل نیمه ساختار یافته)

4 - سیستم خبره (1980 -مسایل ساختار نیافته)

5 - سیستم اطلاعات مدیریت عالی (1980 -مسایل ساختار نیافته)

6- سیستم تصمیم گروهی(1990)

7- شبکه عصبی مصنوعی(1990)

سیستم های اطلاعاتی اغلب توسط شبکه های الکترونیکی با یکدیگر در تماس هستند که اتصال این شبکه ها می تواند به صورت سیمی و یا بدون سیم باشد.

اگر چنین شبکه ای در تمام سازمان و برای تمام افراد مهیا باشد به آن سیستم اطلاعاتی سطح سازمانی IS wide enterprise  می گویند .

در تقسیم بندی بر حسب سطوح سازمانی سه نوع IS خواهیم داشت:

1-  سیستم های اطلاعاتی وظیفه ای: این سیستم می تواند فعالیت های مربوط به پرداخت حقوق و مزایا، بررسی فرم های درخواست کار، استخدام، حضور و غیاب، موجودی مهارت ها، ایمنی و بهداشت، بازنشستگی و سایر وظایف مدیریت منابع انسانی را پشتیبانی، اداره و حتی کنترل نماید.

کیفیت عملکرد واحد پرسنلی عمدتا به کیفیت اطلاعات موجود در آن بستگی دارد.

2-  سیستم های اطلاعاتی سطح سازمانی: سیتم اطلاعاتی سازمانی شامل چند نوع سیستم اطلاعات متفاوت در سازمان که همه آن ها وظیفه محور هستند و وظیفه های مختلفی را انجام می دهند.

3-  سیستم های اطلاعاتی بین سازمانی: گردش اطلاعات بین دو یا چند سازمان است که هدف آن پردازش کارآمد تراکنش هایی همچون انتقال سفارشات، صورت حساب ها و حقوق کارکنان می باشد. سیستم اطلاعات بین سازمانی می تواند جهانی یا منطقه ای باشد.

در طبقه بندی برحسب نوع حمایتی که ارائه می کنند IS ها به چند دسته عمده تقسیم می شوند:

1-  TPSها (سیستم پردازش مبادلات): تراکنش های عمده کسب و کار را پردازش می کنند.

2-  MISها (سیستمهای اطلاعاتی مدیریت): اطلاعات روتین را جهت برنامه ریزی، سازماندهی و کنترل ارائه می دهند. سیستمی منسجم برای تهیه اطلاعات به منظور حمایت از برنامه ریزی ، کنترل وعملکرد سازمان است که از طربق ارائه گزارش های خاص مدیریتی وظایف مدیریت میانی را پوشش می دهد.

3- OASها (سیستمهای اتوماسیون اداری): بهره وری کارکنان اداری را افزایش می دهند؛

4-  سیستم های ارتباطی و همکاری: کارکنان و مشتریان را قادر به برقراری تعامل و انجام کار با یکدیگر می سازند؛

مدیران وحمایت های کامپیوتری :

امروزه فناوری های کامپیوتری به شکل گسترده ای در فعالیت های مدیران نفوذ کرده و می توانند بازه ای از پردازش های مراوده ای تا بررسی و تجزیه وتحلیل و حل مسایل را پوشش دهند وبطور کلی در مهمترین وظیفه یک مدیر یعنی تصمیم گیری به کمک وی بیایند.

دلایل نیاز به سیستم های مکانیزه حمایت از تصمیم:

1 -  محدودیت های فکری بشر در پردازش و ذخیره سازی: چون توانایی ذهن بشر در پردازش ذخیره ودسترسی به اطلاعات محدود است با استفاده ازاین سیستم ها می توانیم این محدودیت را برطرف کنیم.

2 - محدودیت های دانش: اگر برای حل یک مساله نیاز به اطلاعات و دانش های متنوعی باشد توانائی یک فرد در حل آن مسئله محدود می باشد و اگر بخواهیم از چندین متخصص در هر زمینه استفاده کنیم هماهنگی وارتباط بین این افراد مشکل خواهد بود. سیستم های کامپیوتری این مشکلات را حل کرده ومی توانند به سرعت به حجم زیادی از اطلاعات دسترسی پیدا کرده و آن ها را پردازش کنند همچنین می توانند هماهنگی و ارتباط بین اطلاعات و افراد را آسان کنند.

3 - کاهش هزینه : حمایت کامپیوتری باعث کاهش تعداد افراد گروه می شود وامکان برقراری ارتباط از مناطق مختلف را برای اعضای گروه فراهم می سازد و همچنین باعث افزایش بهره وری بخش ستادی می شود که همه این موارد منجر به کاهش هزینه خواهد شد.

4 - حمایت فنی: کامپیوترها می توانند به سرعت و به شکل مقرون به صرفه ای داده های لازم را جستجو و ذخیره کنند یا انتقال دهند.

5 - حمایت از کیفیت : سیستم های کامپیوتری با اجرای سریع شبیه سازی های پیچیده به مدیران کمک می کنند تا امکان ها و راهکارهای گوناگون را بررسی و تاثیرات مختلف را به سرعت و مقرون به صرفه ارزیابی کنند و از این طریق کیفیت تصمیم ها را بالا ببرند.

 فناوری های حمایت از تصمیم در تصمیم گیری مدیریت عبارتند از :

1 - سیستم حمایت از تصمیم (DSS )

2 - سیستم حمایت از تصمیم گروهی (GDSS )

3 – سیستم های اطلاعات مدیریت عالی (EIS )

4 – سیستم های خبره (ES )

5 - شبکه های عصبی مصنوعی (ANN )

6 – سیستم های حمایت ترکیبی

 DSS ها (سیستم های پشتیبان تصمیم گیری): مدل ها و داده ها را جهت حل مسائل نیمه ساختار یافته یا بدون ساختار ترکیب می نمایند و نیازمند حضور فعال کاربر می باشند. این سیستم ها از تصمیم گیرندگان نهایی سازمان و مدیران پشتیبانی به عمل می آورند؛

مفهوم سیستم های حمایت ازتصمیم:(DSS)

این سیستم ها، منابع انسانی (آگاهی های فردی) را با قابلیت های کامپیوتری ترکیب می کنند تا باعث ارتقاء کیفیت تصمیم گیری ها مخصوصاً در مورد مسائل نیمه ساخت یافته شوند.

مزایایDSS

1 - کیفیت بالاتر تصمیم گیری

2 - بهبود ارتباطات

3 -کاهش هزینه

4- افزایش بهره روی

5 - صرفه جوئی در زمان

6 - بهبود رضایت مشتری وکارمند.

 GDSSها (سیستم های پشتیبان تصمیم گیری گروهی): از فرایند کاری گروه (شامل آن هایی که در مکان های مختلف هستند) حمایت به عمل می آورد؛ حجم زیادی از تصمیمات اصلی سازمان توسط گروه ها گرفته می شود ازآنجاییکه گرداوری یک گروه در یک مکان و زمان معین مشکل وهزینه بر است و بر گزاری این جلسات گروهی نیز زمان زیادی را می طلبد ونتایج تصمیم گیری ها در حد متوسط است برای رفع این مشکلات از فناوری اطلاعات (IT)استفاده می شود.

سیستم اطلاعات مدیریت عالی:(EIS)

این سیستم ها برای اهداف زیر بوجود آمده اند:

1- ایجاد دیدگاهی سازمانی از عملیات سازمان

2 - ایجاد یک واسطه نزدیک به کاربر در انواع سبک های تصمیم فردی

3 - تهیه کنترل های کارا وبه موقع

4 -دسترسی سریع به اطلاعات دقیق

5- متمایز، فشرده ودنبال کردن داده ها واطلاعات حساس

6 -تعیین مسائل

 ESها (سیستم های خبره): دانش ذخیره شده متخصصان را برای افراد غیر متخصص عرضه می کند؛

در این نوع از سیستم، خبرگی وتخصص از فرد متخصص به کامپیوتر منتقل می شود . این دانش در کامپیوتر ذخیره می شود وهنگام نیاز کاربر از آن استفاده می کند ES. می تواند مانند یک متخصص به خوبی استنباط کند وبه نتیجه مناسبی برسد.

 Network Neuralها (سیستم های عصبی ): از موارد تاریخی حتی با اطلاعاتی مبهم و ناقص می آموزد؛

در فناوری های قبلی از اطلاعات ودانش موجود در کامپیوتر که از افراد متخصص گرفته می شود استفاده می کردیم ولی چون دسترسی به اطلاعات به سادگی امکان پذیر نیست تصمیم گیرندگان باید از تجربه های خود در شرایط گوناگون گذشته استفاده کنند .در این سیستم کامپیوتری امکان یادگیری از تجربه های گذشته وجود دارد وبه این طریق مسایل حل می شود.

 BIها (هوشمندی کسب و کار): حجم عظیمی از داده ها را جهت تجزیه و تحلیل توسط DSS ،ESS و سیستم های هوشمند جمع آوری کرده و به کار می گیرد .

منابع:

سایت - farasa. fara rayane sanat ertebatat      www.teta-co.com اردیبهشت 86

سیستم های اطلاعات مدیریت – ir.academist.www اردیبهشت 1386

سیستم های اطلاعاتی مدیریت- دکترجیمز.ا.ابراین– ترجمه دکتر مانیان، فتاحی، واثق - بهار 1386