چک چه مزایای ویژه ای دارد ؟  

حکم سند لازم الاجرا بودن چک یعنی چه ؟
اسناد لازم الاجرا اسنادی هستند که برای وصول آنها نیاز به مراجعه به دادگاه نیست . چک به موجب ماده 2 قانون صدور چک در حکم سند لازم الاجرا محسوب می شود بدین منظور که وقتی جهت افتتاح حساب جاری به بانک مراجعه میشود ، بانک از متقاضی نمونه امضا می گیرد و تحت شرایطی به او دسته چک    می دهد و بانک برای پرداخت چکهای مشتری خود امضای مندرج در چک را با نمونه امضای موجود در بانک تطبیق می دهد در صورت مطابقت امضا و داشتن موجودی چک پرداخت می شود در صورت عدم مطابقت امضاهای مذکورچک برگشت می خورد . در صورتی که برگشت خوردن چک بعلت عدم مطابقت امضا نباشد بلکه بعلت کسر یا نبودن موجودی باشد می توان مبلغ چک را از طریق اجرای ثبت وصول نمود .
در صورتی که برگشت خوردن چک بعلت عدم مطابقت امضا نباشد بلکه بعلت کسر یا نبودن موجودی باشد می توان مبلغ چک را از طریق اجرای ثبت وصول نمود .

در اجرای ثبت از متقاضی اجرا خواسته می شود که اموال صادرکننده را معرفی کند تا از طریق مزایده فروخته و طلب طلبکار پرداخت گردد . قابل ذکر است که از طریق اجرای ثبت فقط اموال صادرکننده قابل توقیف است و اموال ظهرنویسان ( پشت نویسان ) و ضامنان قابل توقیف نمی باشد .

در مواقعی که چک به نمایندگی صادر می شود یعنی صادرکننده غیر از صاحب حساب است برای صاحب حساب شرکت است ولی صادرکننده چک ، مدیرعامل شرکت آن است اگر چک برگشت بخورد هم می توان اموال صاحب حساب را توقیف کرد و هم اموال صادرکننده و حتی می شود اموال هر دو را توقیف کرد .
نکته ای که اینجا وجود دارد اینست که چنانچه دارنده چک به اموال صادرکننده دسترسی نداشته باشد از طریق اجرای ثبت به طلب خود نمی رسد زیرا وصول طلب از طریق اجرای ثبت منوط به توقیف اموال صادرکننده است ، در این حالت دارنده مجبور است به دادگاه مراجعه کند .

تحت چه شرایطی چک جنبه کیفری پیدا می کند ؟

 ظرف مدت 6 ماه از تاریخ صدور ( تاریخ مندرج در چک ) ، چک برگشت بخورد ، چک فقط یک تاریخ دارد و آن هم تاریخ صدور است و تاریخ سررسید ندارد و سررسید چک همیشه به رویت است پس برای اینکه چک جنبه کیفری داشته باشد دارنده آن می بایست از تاریخ صدور تا 6 ماه به بانک مراجعه کرده و برگشت بزند و اگر بیش از آن مدت بگذرد باشد چک جنبه کیفری خود را از دست می دهد . همچنین دارنده چک می بایست ظرف 6 ماه از تاریخ برگشت ، شکایت کند .
 اگر چک یکی از انواع چک های وعده دار ، تضمینی ، مشروط ، سفیدامضاء و بدون تاریخ نباشد ، کیفری محسوب نمی شود .

چک وعده دار: چکی است که قبل از تاریخ مندرج در آن صادر شده باشد یا به عبارتی چکی است که تاریخ واقعی صدور آن قبل از تاریخ مندرج در آن باشد. چکی است که برای تاریخ آینده صادر شود .

دادگاه از کجا تشخیص دهد که چک وعده دار است ؟
وقتی که برای شکایت به دادسرا مراجعه شود، از شاکی می پرسند که چک را در چه تاریخی از صادرکننده دریافت کردید ؟ چنانچه اقرار شاکی به گرفتن چک در قبل از تاریخ مندرج در آن باشد در واقع اقرار به وعده داربودن کرده است و دادسرا پرونده را مختومه اعلام می کند . اما چنانچه شاکی اقرار به وعده داربودن نکند صادرکننده چک بوسیله دادسرا احضار می شود و چنانچه ثابت کند که چک وعده دار بوده است اثبات وعده دار بودن با هر وسیله ای دلیلی می گیرد مانند شهادت، ارائه سند و سایر امارات، که در این صورت پرونده بسته می شود و طلبکار می بایست به دادگاه حقوقی برود و در آنجا اقامه دعوا نماید.

چک تضمینی: چکی است که بابت تضمین معامله یا تضمین انجام کاری صادر شده باشد مثل چک تخلیه منزل . چک هایی که تضمیی هستند کیفری محسوب نمی شوند.
چک مشروط: چکی است که پرداخت آن مشروط به شرط است . برای مثال نوشته می شود که مبلغ 500000 تومان که پرداخت آن مشروط به انجام فلان کار است.
مثال: معامله ی ماشین است و فروشنده به جای پول نقد چک صادر می کند و می نویسد که پرداخت این چک مشروط به تحویل خودرو است به چنین چکی چک مشروط می گویند.

اولاً : از نظر بانک این شرط باطل است و بانک نباید به شرط اعتنا کند .
ثانیاً : اگر چک مشروط باشد جنبه کیفری ندارد .
چک سفید امضاء : چکی است که فقط امضا دارد و بقیه محتویاتش سفید هستند .
چک بدون تاریخ : چکی است که فقط تاریخ ندارد .
چنین چکهایی جنبه کیفری ندارند و حتی اگر مهلت ها رعایت شوند طبق اصلاحیه قانون صدور چک در سال 1382 نه تنها چک های مزبور جرم نیستند بلکه اگر هم برگشت بخورند جنبه کیفری ندارند علتش هم این بود که در سال 1382 زندانها پر از زندانیان چک شده بود.

نکته 1- اگر چک بعد از برگشت منتقل شود ( ظهرنویسی شود ) جنبه کیفری خود را از دست می دهد .

نکته 2- فقط بر علیه صادرکننده می توان اقامه دعوای کیفری نمود . بر علیه ظهرنویسان و ضامن نمی توان شکایت کیفری نمود .

منبع

وکیل یار